ŞENGAL brîna bê derman
Mehmet Kardu
Ezdîlik islamdan hatta Zerdüştlükten önce Kürtlerin en eski kadim bir dinidir. Yakın bir zamana kadar Kürtlerin ekseriyetinin Ezdî olduğu , İslamın çok daha sonra Kürtlerin büyük kısmının dini haline geldiği bilinir .
Ezidîlik ve Ezdaizm üzerine çok şey söyleniyor fakat biz onlar kendini Nasıl tanımlıyor öyle bakacağız ve öyle değerlendireceğiz . Roger Lescot ve Philip G. Kreyenbroek gibi Kürt tarihi ile ilgililenen araştırmacıların kitapları kuşkusuz çok önemlidir fakat Ezdiliği anlamada yeterli değildir.
Ezdaizm etimolojik olarak Kürtçe bir tanımlamadır
Ez- Ben
Da- veren
Yani beni veren, beni yaratan bir Tanrı’ya işaret eder. Bu kavram bugün Ezidî diye fonetik bir hal almıştır.
Ez-da (Tanrı) daha sonraki dönemleride Zerdüştlükle beraber
Xwe-da (Tanrı) şeklini alacaktır. Bu kavramda etimolojik olarak Kürtçedir
Xwe-kendin
Da-veren (ji-xwe-da) kendinden veren anlamındadır ve bugün bile bütün Ari halklarının ortak Tanrı tanımı için kullanılır.
Ezdaizm %100 Kürtçe yaşanan ve sadece Kürtler tarafından benimsenen kadim bir inanç ve yaşam biçimidir.
Ezdîlikte doğa kutsal kabul edilir bu yüzden Şengal dağı çok önemlidir .
Ağaçlara ,dağlara,taşlara,derelere yaklaşım dini bir ritüel halini almıştır. Bu hali ile Dersim Aleviliği ile çok ortak noktası vardır . Aleviliği İslam dışı bir inanç olarak tanımlayanlar Ezdîlik ile olan benzer yönleri düşünüldüğünde pek haksız sayılmazlar. Ezdîlik dini pozisyonun toplumsal statüyü belirlediği bir inanç hiyerarşisi biçiminde yaşanır.
Toplumun üst tabakası dini önderlerin oluşturduğu 5 farklı sınıftan oluşan (şêx,pîr,qewal,koçek,feqîr) katı hiyerarşik bir kast sistemidir. Ezdilik dinini toplumla buluşturaran Qewal diye tanımlanan kişiler İlahi ,şarkı ve deyişlerle Kürtçenin en saf ve katkısız bir biçimiyle bu görevlerini icra ederler. Alevilerin tambur eşliğinde nefes-deyiş ritüelleri gibi düşünün. Her tür inanca teolojik açıdan mesafeli olan ben arasıra youtubu açar bu iki kadim inancın Alev’i deyişleri ve Ezdi qewallerini dinler Kurdewar bir haz alırım. Arap istilacılığının ve soygunculuğunun hukuki bir sistematiği olan İslam ortaya çıkıp yayılmaya (yağmacılığa) başladığında bir sürü kadim inanç gibi Ezdilik te yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalıyor . Üstelik bu Kırım İslamı seçen Kürtlerin eliyle oluyor olması da ayrı bir trajedi .
Ezdilik biterse Kürtlük biter
Kurdistanın bağrından çıkmış tamamen Kürtçe yaşanan bu kadim inanç bugün Şengalden koparılmaya çalışılıyor ve koparsa Ezdilik biter o biterse Kürtlük biter. Belki iddialı bir cümle ama Ezdilik kürde ait olan tek şeydir. 5 nin yıllık Kürt realitesinin Dil ile beraber bugüne kadar gelebilmiş tek şeydir. Bugün nasılki Kürt Aleviliği bağrından çıkmış kutsal kurdistan topraklarını terkedip toplumsal dejenerasyonun hat safhada yaşandığı batı metropollerine ve Avrupa şehirlerine gönüllü sürgün gidip asimile olduysa ve bittiyse Ezdilikte Şengalden koparsa biter. 3 temmuz 2014 İŞİD Şengale merkezine saldırdı ,yakaladıklarını öldürdü kaçabilenlet Şengal dağına kaçtı, kadınları esir alıp pazarlarda sattılar çocukları ailelerinden alıp esir ettiler büyükleri islama zorladılar kabul etmeyenlerin kafalarını kestiler . Şengali korumakla görevli KDP Peşmergeleri kaçmış bütün dünyanın gözü önünde bir halk soykırımla yokediliyordu.
Dehşet bir trajedi
Ezdiler bu katliama 74.ferman diyorlar. yani bundan önce de 73 kez yokedilme tehdidi yaşamış bu halk.
Ve Malesef en acı olan da bu bu katliam fermanlarının çoğu müslüman Kürtler tarafından yapılmış.
Bir örnek Rewandiz Mîrî Mîr Muhammed 1830 larda müslüman muktedirlere yaranmak adına Şengal ve Şêxana saldırmış Ezdîleri katletmiştir , Şêx Adînin mezarı, mabedler ve Lalêş yerle bir edilmiş , kaçan Ezdîlri Musul Arap’ları ile Duhok arasında sıkıştırmış bugünkü İŞİD katliamlarını aratmayan bir katliamla kendi soydaşlarını İslam adına katletmiştir. Duhok şehrinin bugün bile adı “Duhoka Dasina” dır. İnsanlar hala bu ismi kullanır Dasina bir Ezdî aşiretinin adıdır ve Duhoka adını vermiştir. Bugün Duhoka bir tane Ezdî yaşamamaktadır.
Tarihin cilvesidir Mir Muhammed sonrasında isyan gerekçesi ile Osmanlı yönetimi tarafından idam dilmiştir.
Müslüman Saiklerle kendi soydaşlarını şeytana yapıyorlar diye katleden bir zihniyet Malesef hala dipdiri yaşamaktadır .
Şengali savunmayı bırakıp kaçan KDP peşmergelerinin tek motivasyonu korkaklıklarının yanında İslam’dır
Müslüman olmayan Ezdîler için ölmeye değmez anlayışıdır. Kuzey kurdistan da yakın bir döneme kadar hatırı sayılır bir Ezdî nüfus vardı Özellikle Batman , Urfa ve Serhat bölgelerinde yaşamaktaydılar ve malesef müslüman Kürtler sayesinde bugün kuzey kurdistanda Ezdîlikten eser yok Batman da birkaç yaşlının yaşadığı bir iki yıkıntı köy dışında birşey kalmadı. Osmanlı-Rus savaşları sonrasında belirlenen Kafkas sınırlarının öte tarafında kalan Ezdî nufüs bir şekilde varlığını korudu fakat bu tarafta kalanlar ya asimile oldular ya da Oray’ı terketmek zorunda kaldılar.
Aynı aşiret ve kabileden gidenler Ezdî kaldı kalanlar müslüman oldu . Bu tarafa kalanlar islamlaşıp ajanlaştı devletin işbirlikçisi ,korucusu oldular . O tarafta kalan ise başta Gürcistan ve Ermenistan olmak üzere Sovyet Ezdîleri Kürtlüğü ve Kürtçeyi medeniyet alanında müthiş ilerletti. Lenin’in Ekim devrimi Sovyet uluslarının yaşadığı sosyal özgürlük ortamı Sovyet Kürt’lerinin kültürel bir devrim yaratmalarını sağladı. Kürdistan tarihinin ilk romanı ,ilk tiyatrosu, ilk radyosu , Kiril alfabesiyle yazılan ilk gazetesi ,ilk sinema filmi gibi Kürtlerin kültür ve folklorünü batı dillerine aktarılması hep Sovyet Ezdîlerinin öncülünde yapılan birer devrimsel temel taşlarıdır. Kurduloji,yi ilk kuran Sovyet ezdileridir. Kanate Kurdo, Erebê Şemo, Heciyê Cindî, Emînê Evdal, Casimê Celîl, Ahmedê Mırazî, Çerkez Bakayev, Prof. Minorsky,Prof. M.S. Lazarev, Prof. Celilê Celil, Margaret Rudenko, ve daha nice Kürt ve Kürt dostu kurdolog ürettiler. Ruhları şad olsun Ezdîler bize herşeyi verdi fakat biz onlara katliamlardan başka birşey vermedik. Şükürler olsunki bugün Kürtlerin ikibin seneden beri yaşadığı ulusal trajediyi durduran , tersine çeviren bir mucizesi PKK’si var artık. PKK’nin modern zaman derweşleri Şengal katliamı sırasında Şengale ulaşıp büyük bir fedakarlıkla Ezdîler için güvenli bir koridor yaratıp kurtarmasaydı bugün Şengalde Ezdîlik sadece bir eski Zaman masalı olarak kalacaktı.
Bugün hala İŞİD barbarlarının elinde çoğunluğu kadın 4 bine yakın Ezdî köle olarak esir tutuluyor .
Kürt partilerinin hemen hepsi için izzet, haysiyet ve varlık gerekçesi olmalı Ezdîleri kurtarmak. KDP sorumluluğunda yaşanan bu mezalime başta KDP li zenginler ve siyasetçiler olmak üzere bu esirleri kurtarmanın bir yolunu bulmaları şart . Yoksa içinde Ezdïlerin olmadığı on tane Kurdistan kurulsa hiçbir anlamı yoktur