İSKOÇYA KENDİ KADERİNİ TAYIN EDECEK
İSKOÇYA 18 EYLÜL’DE REFERANDUMA GİDİYOR
‘‘Her millet kendi kaderini tayin hakkına sahiptir. Bu hakkın erdeminde siyasi statülerini belirlerler ve ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimlerini özgürce takip ederler.’’
İskoçya halkı haftaya, 18 Eylül’de, sandığa giderek kendi kaderini tahin edecek ve Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını ilan edip etmeyeceğine karar verecek.
Oylamaya bir hafta kala, Alex Salmond’ın başkanlığındaki, İskoçya Ulusal Parti’nin (Scottish National Party- SNP) yürüttüğü bağımsızlığa ‘evet’ kampanyası anketlerde öne geçtiği görülüyor.
İşçi Parti, Liberal Demokratlar ve Muhafazakar Parti tarafından desteklenen ve İşçi Partili Alastair Darling’in başkanlığını yaptığı ‘hayır’ kampanyası, kazanılması kesin gözüyle bakılıyordu. Anketlerdeki değişiklik üç büyük partiye panik yaşattığı görülüyor. Anketlerdeki son değişikliğin yaşanmasına kadar kazanmalarına kesin gözüyle bakılıyordu.
Başbakan David Cameron, Başbakan Yardımcısı Nick Clegg ve İşçi Parti lideri Edward Miliband, halkı Birleşik Krallığa bağlı kalmayı seçmeye ikna etmek için, son anda, birlikte İskoçya’ya gitme kararı aldılar.
Kürt ve Türk toplumunun da yoğun olarak yaşadığı İskoçya’da halk tüm devlet kararlarının, Edinburgh’ın, Holyrood bölgesinde bulunan İskoç Parlamentosunda mı, yada Westminster’da mı verileceğine karar verecek.
Gazetemizin görüştüğü, İskoçya’da yaşayan Kürtler bağımsızlığı destekliyor.
‘‘BİLİNÇLİ İNSANLAR BAĞIMSIZLIK İSTİYOR’’
Cuma Çirkin
Edinburgh’da eşi ve işi çocuğuyla yaşayan, işletmeci Cuma Çirkin, evet oyunu kullanacağını söyledi: ‘‘Evet oyunu kullanacağım. Eninde sonunda ayrılacaklar. Burada bazıları İskoçya ayrılırsa zorlanır diyor- ama bence böyle olmaz. Kimse ne olacağını bilmiyor. İlk başta sarsıntı olabilir ama sonuçta bağımsızlık istiyorlar ona da katlanırlar. Bilinçli insanlar bağımsızlık istiyor. Yardımla geçinenler, hakları ellerinden alınma korkusuyla, ‘hayır’ oyu kullanmanın daha iyi olacağını düşünüyorlar.
‘‘Ben buraya yerleşmişim yatırım yapmışım ve bu çıkarlarımı düşünmem gerekiyor. Evet demenin bana faydalı olacağını düşünüyorum. Bağımsızlık İskoçya’nın yararına, İngiltere’nin zararına olacak bu yüzden ayrılmak istemiyor İngilizler. Mesela, İngiltere tekrar bir savaşa girme kararı alırsa İskoçya katılmaz ve askerlerini yollamaz ve orduda çok İskoç asker var şimdi, İngiliz ordusu onları kaybederler İskoçya bağımsız olursa.’’
‘‘BAĞIMSIZLIK HALKIN YARARINA OLACAK’’
Aynur Akel- Glasgow Alevi Kültür Merkezi ve Cemevi Başkanı
Glasgow Alevi Kültür Merkezi ve Cemevi başkanı, Aynur Akel, kurum olarak ‘evet’ oyunu kullanacaklarını belirtti. Aynı zamanda Britanya Alevi Federasyonu başkan yardımcısı olan Akel, Iskoçya’nın bağımsız olmasını heyecanla beklediğini ifade etti: ‘‘Bazı üyelerimiz bağımsızlığa ‘evet’ demek için tedirgindi ama biz önemli konuları kendilerine anlattık. İskoçya hükümeti halkına ve insan haklarına önem veriyorlar, o yüzden halkın faydasına olacağına inanıyoruz.
‘‘İnsani olarak, bağımsızlığa hakları olduğunu düşünüyorum ve bu durum da evet dememiz önemli. İnsani olarak bakıyorum konuya. Ekonomik olarak bakarsak da, İskoçya İngiltere’ye mali destek veriyor, petrolü ve gazı var, hayvancılık sektörü var, balıkçılık sektörü var. Kendi başına yetecek bunlar ve zorlanacaklarını düşünmüyorum. Başta pürüzler olabilir ama aşılır.
‘‘STERLİN KULLANMA HAKKIMIZ VAR’’
‘‘Sterlin konusu öne sürülüyor, ama Alex Salmond, para basıldığından beri sterlin kullanıyoruz ve kullanmaya devam etme hakkımız var diyor. İskoçların başarılı olacaklarına inanıyorum. AB’ye de girerler. Burası bağımsız çok daha iyi olacak.
‘‘Üniversitelere bakarsak, bizim de burada büyüyen gençlerimiz var. İngilizler eğitime para ödüyorlar ama İskoçlar ödemiyor çünkü eğitime önem veriliyor burada.
‘‘Yardım alanlar tedirgindi ve insanlar British olma hakkını kayıp etmek istemedikleri için ‘hayır’ demenin daha doğru olacağını düşünüyorlardı. Ben umuyorum ki bağımsız olurlar.’’
Peri İbrahim
Peri İbrahim, akademisyen, Glasgow’da yaşıyor: ‘‘Kürt bir İskoç olarak İskoçya’nın bağımsız olma ihtimali beni heyecanlandırıyor. Ben evet oyunu kullanacağım. Bunun sebebi de, İskoçya’nın bağımsız olma hakkı var. Ve, İskoçya’nın bağımsız bir ülke olarak daha başarılı olacağına inanıyorum. İskoçya Britanya’nın dış ilişkilerinin bedelini çok ödedi. Britanya’nın uluslararası siyasetine karşı oluşan tepki İskoçyalılara da uzadı. İskoçlara ‘hayır’ dedirtmek için, Britanya zorbalık kullanıp halkı korkutmaya çalışıyor. Bağımsız olarak İskoçya’nın yatırım alanlarının genişleyeceğini düşünüyorum.’’
BAĞIMSIZLIK İHTİMALİ PİYASALARI ŞİMDİDEN SARSTI
Evet kampanyasının anketlerde yükselmesiyle, İskoçya’nın bağımsızlık olasılığının yükselmesi sterlinin piyasada düşmesine neden oldu.
Sterlin Dolara karşı, Kasım 2013’den beri en çok düşüşü göstererek $1.618 oldu.
Hükümet, referandumun sonucunu birleşik kalmadan yana tutmak için İskoçlara daha fazla güç verme tekliflerinde bulunuyor. İngiltere’nin üç büyük partisi vergi gibi konularda İskoçya’nın daha fazla yetkisi olacağını söylediler.
Son günlere kadar, ‘hayır’ kampanyası anketlerde çıkan sonuçlara göre kesin kazanma gözü ile bakılıyordu. Fakat son günlerde görülen anketlerde ‘evet’ kampanyasının öne geçtiği görülüyor.
PARTİ LİDERLERİNDEN İSKOÇYA ÇIKARMASI
Muhafazakar Parti, Liberal Demokrat ve İşçi Parti liderleri İskoçya’ya gitme kararı aldılar. Başbakan David Cameron, Başbakan Yardımcısı Nick Clegg ve muhalefet lideri Edward Miliband Çarşamba günü (bugün) İskoçya’ya daha fazla güç verme sözü vermek için, ‘hayır’ oyunu kullanmaya teşvik etmek için gittiler.
Ziyaret kararının alınması sonunda açıklama yapan Clegg, ‘‘Bizi ayıran çok şey var- ama tutkuyla anlaştığımız bir şey var: Birleşik Krallık birlikte dahi iyi’’, dedi.
Finans uzmanları İşkoçya’nın bağımsızlığının kısa vadede ciddi mali sorunlara yol açacağını belirtiyorlar. Bağımsız olması taktirde İskoçya’nın hangi para birimini kullanacaklarının ve Birleşik Krallığın ulusal borcun yüzde kaçını üstleneceklerinin kesin bilinmemesi sterlinin düşüşüne katkı sunduğu ifade ediliyor.
SEÇİM GÜNÜ KRALİÇE İSKOÇYA’DA BULUNACAK.
İskoçya bağımsızlığı seçerse İşçi Parti 40’a kadar milletvekili kayıp edebilir.
Hayır kampanyasına destek toplamak için İskoçya’ya giden, eski Başbakan Gordon Brown, ‘hayır’ kararının çıkmasının değişikler olmayacağı anlamına gelmediğini ve İskoçya’ya daha fazla güç verileceğini ifade etti.
İskoçya ‘evet’ kararı verirse Alex Salmond Mart 2016’yı bağımsızlık günü olarak ilan edecek. İskoçya ve Britanya yeni düzenin nasıl oluşturulacağına ve para birimi, mali borç ve petrol rezervlerin nasıl paylaşılacağına karar verecek.
Referandumda ‘hayır’ kararı çıkarsa Birleşik Krallık toprak bütünlüğünü korumuş olacak, fakat üç ana parti liderinin İskoçya halkına verdikleri daha fazla yetki sözlerini yerine getirmeleri gerekecek.
Referandumda oy kullanma hakkına sahip olanlar, 16 yaş üstü İskoçya’da yaşayan Britanya vatandaşları.
Birlikte Daha İyiyiz (Better Together) kampanyası, bağımsızlığın özellikle maliye konularında, olumsuz etkileyeceğini iddia ediyor.
Hayır kampanyasının görüşü:
MALİYE
Birleşik Krallığı’nın dünyanın en büyük ekonomisinin olmasının İskoçya’ya faydalı olduğunu savunuyorlar. Özellikle de İskoçya’nın ihracatın yüzde 65’ini Britanya’ya, yüzde 35’inin de dünyanın diğer taraflarına yaptıklarının vurgusunu yapıyorlar.
STERLİN
İskoçya Birleşik Krallıktan ayrılırsa sterlini kullanamayacak ve sterlinin güç ve güvencesinin olmayacağını söylüyorlar.
ÇALIŞMA VE İŞ DURUMU
Birlik yanlıları İskoçya’nın Birleşik Krallığa bağlı olmalarının 600 bin kişiye iş sağladığını savunuyorlar. Ayrılmanın bu işleri tehlikeye atacağını ve İskoçya’nın içi piyasasında iş imkanlarının yeterli olmadığını söylüyorlar.
SAĞLIK
NHS’le (Ulusal Sağlık Kurumu) ilgili kararlar İskoçya’da alınıyor ama ödemesi Birleşik Krallığın toplam sağlık bütçesinden çıkıyor.
SAVUNMA
Birleşik Krallığın savunma bütçesinden İskoçya’da yararlanıyor, bağımsızlık İskoçya’nın kendi askeriye ve istihbarat servisini kurması gerektireceğini savunuyorlar.
PETROL VE GAZ
Birlik yanlıları İskoçya’nın gazının devlet bütçe ihtiyacının hepsini karşılayamayacağını ve azaldığını söylüyorlar. Bağımsızlık taraftarlarının devlet bütçesinin tümünü gazın sağlayacağını iddia etmelerini gerçekçi olmadığını savunuyorlar.
ÜNİVERSİTELER
İskoçyalılar ücretsiz üniversite eğitimi alıyorlar. Birlik yanlıları İskoçya’nın çok iyi üniversiteleri olmasının sebeplerinden birinin İngiltere’den aldıkları yardımların olduğu. Ayrılmanın bu yardımları keseceğini ve araştırma dalları için aldıkları desteği alamayacaklarını iddia ediyorlar.