Dewleta Îngilîz li ´Web Cam´a we dinêre
Li gor rojnameya The Guardian, GCHQ (Baregeha Hikûmetê ya Peywendiyê), ajansa ku karê wê miraqibe, bi rêya Yahoo Messenger peyivînên bi kamera kom dike. Bi rêya programa ‘Optic Nerve’ û bi alîkariya Ajansa Emniyetê ya Amrîke (NSA), ev komkirin hat encamdan, û bi milyonan wêne û vîdyoyên kesên bêguneh arşîvkirin.
Bi tenê di şeş mehên 2008an de 1.8 milyon ‘webcam chat’ berhev kirin, gelek ji wan jî cinsî bûn. Karmendên GCHQ bêsinor karîbun li wan arşîvan binêrin, li gel wan wêneyên ku tê de mirovên xwe tazî kiribûn yan çalakiyên seksî kiribûn. Navên wan kesan li gel zanyariyên taybet weke navnîşan û hesabên wan yên din jî ji karmendên GCHQ re berdest bûn.
Programa Optic Nerve di belgeyên Edward Snowden de hatiye berçav, û berfirehiya çalakiyên miraqibeyê nîşan dide. Dema daxuyanî ji hat Yahoo xwestin, şîrketa Amerîkî bi awayekî tund bersiv da:
“Haya me ji programa Optic Nerve nebû, û em bi ti awayî binpêkirineke evqas giran ya prîvasiya bikarînerên Yahoo qebûl nakin. Ev rapor, eger rast be, bêbextiyek e li dijî hevwelatiyan, û em bang li hemû hikûmetên Cîhanê dikin ku qanûnên prîvasiyê rêform bikin, da kû mafên insanî bên parastin.”
GCHQ li ser vê bûyerê bersiv neda lê got:
“Prensîba me ew e ku em li ser çalakiyên xwe ti daxuyaniyan nedin”
Piştre dibêje:
“Her çalakiyek ku ji aliyê me tê encamdan li gor qanûnên Brîtanyayê ne. GCHQ ti caran tiştekî ku nekeve di nav sînorên qanûniyê de nekiriye, û nake. Çavdêriyeke xort li ser çalakiyên me heye.”
Belgeyên GCHQ behsa wan kesên ku ji bo hevdû xwe tazî dikin, dike:
“Mixabin ku hinek kes Yahoo ji bo karên seksî bikartînin. Ev kes bejna xwe bêyî kinc nîşanî hev dikin, û Yahoo rêdide ku yek kes ji gelek kesan re kamera veke û xwe nîşanî wan bike. Ev dibe guman ku Yahoo chat ji bo firotina pornoyê tê bikaranîn.”
Herwiha dibêje ku nêzî 12% ji wêne û vîdyoyên ku hatîne komkirin dîmenên seksî ne. Belge dibêjin ku GCHQ hewl neda ku dîmenên wiha ji karmendan re bên veşartin.
Gelek kes vê bûyerê wek derbeyeke mezin li Yahoo dibinîn. Yahoo hejmareke mezin ji bikarhînerên xwe ji dest dane di salên borî de. Piştî hatina Skype, Facebook û Whatsapp bo meydanê, bikaranîna Yahoo bo peywendiyên civakî ketiye xwar. Ev rapor jî baweriya xelkê ji Yahoo re li erdê dixe. Li Twitterê hezaran kesan jêbirina hesabên xwe yên Yahoo ragihandin. Yahoo di daxuyaniya xwe de ev jî got:
“Bawerî li cem me tiştê herî giring e. Vê bûyerê baweriya bikarhîneran şkand lê em dixwazin bînin ziman ku em herdem hewl didin ku prîvasiya endamên xwe biparêzin. Di mehên bên de em dê bişîfrekirina her perçeya Yahoo berfirehbikin, da ku ev tiştê îro hatî eşkere kirin ti car dubare nebe.”
Nûçe: Amed Hruri / Telgraf